II Synod Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej zakończy się 15 października 2022 roku. Nie kończy się jednak synodalność, która jest istotną cechą całego Kościoła. Synodalność oznacza przede wszystkim specyficzny styl, który określa życie i misję Kościoła, wyrażając jego naturę jako wspólną podróż i gromadzenie się jako Ludu Bożego powołanego przez Pana Jezusa w mocy Ducha Świętego do głoszenia Ewangelii. Synodalność musi wyrażać się w zwyczajnym sposobie życia i pracy Kościoła.
Strukturą o charakterze synodalnym na poziomie parafialnym jest parafialna rada duszpasterska. Utworzenie jej w każdej parafii diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej – na podstawie decyzji biskupa diecezjalnego – jest konkretnym owocem synodu diecezjalnego.
Poniżej prezentujemy fragmentem instrukcji Kongregacji ds. Duchowieństwa Nawrócenie duszpasterskie wspólnoty parafialnej w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła z 29 czerwca 2020 roku.
Parafialna rada duszpasterska
- Obowiązujące ustawodawstwo kanoniczne pozostawia biskupowi diecezjalnemu ocenę dotyczącą erygowania w parafiach parafialnej rady duszpasterskiej, co jednak można zwykle uznać za szczególnie zalecane, jak przypomniał nam papież Franciszek: „Jakże konieczne są rady duszpasterskie! Biskup nie może prowadzić diecezji bez rad duszpasterskich. Proboszcz nie może prowadzić parafii bez rady duszpasterskiej”. (…)
- Teologiczny sens rady duszpasterskiej wpisany jest w konstytutywną rzeczywistość Kościoła, co znaczy, że jest on Ciałem Chrystusa, które rodzi duchowość komunii. We wspólnocie chrześcijańskiej bowiem różnorodność charyzmatów i posług, które wynikają z włączenia w Chrystusa i z daru Ducha Świętego, nigdy nie może zostać poddana uniformizacji, by stać się „jednolitością, obowiązkiem czynienia wszystkiego razem i wszystkiego w ten sam sposób, myśląc wszyscy zawsze tak samo”. Przeciwnie, na mocy kapłaństwa chrzcielnego każdy wierny zostaje ustanowiony dla budowania całego Ciała, a jednocześnie cały Lud Boży, we wzajemnej współodpowiedzialności swoich członków, uczestniczy w misji Kościoła, to znaczy, rozeznaje w historii znaki obecności Boga i staje się świadkiem Jego Królestwa.
- Rada duszpasterska, daleka od bycia zwykłym organizmem biurokratycznym, uwydatnia zatem i urzeczywistnia sobą fundamentalne znaczenie Ludu Bożego jako podmiotu oraz aktywnego i ważnego uczestnika misji ewangelizacyjnej, ponieważ każdy wierny otrzymał dary Ducha Świętego przez chrzest i bierzmowanie: „Odrodzenie się do życia Bożego w chrzcie jest pierwszym krokiem; należy następnie postępować jak dzieci Boże, a więc upodabniać się do Chrystusa, który działa w Kościele świętym, włączając się w Jego misję w świecie. To zapewnia namaszczenie Duchem Świętym: «bez Twojego tchnienia nie ma nic w człowieku» (por. Sekwencja uroczystości Zesłania Ducha Świętego). Tak jak całe życie Jezusa było ożywiane przez Ducha, podobnie życiem Kościoła i każdego jego członka kieruje Duch”.
W świetle tej podstawowej wizji możemy przypomnieć słowa Pawła VI, zgodnie z którymi „zadaniem rady duszpasterskiej jest studiowanie, badanie wszystkiego, co dotyczy działalności duszpasterskiej, a zatem proponowanie praktycznych wniosków w celu promowania zgodności życia i działania Ludu Bożego z Ewangelią”, mając świadomość, jak przypomniał papież Franciszek, że celem tej rady „nie będzie w pierwszym rzędzie organizacja kościelna, lecz realizacja misyjnego marzenia o dotarciu do wszystkich”.
- Rada duszpasterska jest organem doradczym, który kieruje się normami ustanowionymi przez biskupa diecezjalnego, w celu określenia kryteriów jego składu, metod wyboru członków, celów i sposobu działania. W każdym razie, aby nie wypaczyć natury tej rady, dobrze jest unikać definiowania jej jako zespołu lub ekipy, to znaczy w kategoriach, które nie nadają się do prawidłowego określenia eklezjalnej i kanonicznej relacji między proboszczem a innymi wiernymi.
- Zgodnie z odpowiednimi normami diecezjalnymi jest konieczne, aby rada duszpasterska faktycznie reprezentowała wspólnotę, której wyrazem są wszyscy jej członkowie (kapłani, diakoni, osoby konsekrowane i świeccy). Stanowi ona szczególną przestrzeń, w której wierni mogą korzystać z przysługującego im prawa-obowiązku do wyrażania swojego zdania duszpasterzom, a także do podawania go do wiadomości innym wiernym w sprawach dotyczących dobra wspólnoty parafialnej.
Główną funkcją parafialnej rady duszpasterskiej jest zatem poszukiwanie i analizowanie praktycznych propozycji w odniesieniu do inicjatyw duszpasterskich i charytatywnych dotyczących parafii, zgodnie z programem diecezji.
- Parafialna rada duszpasterska „posiada jedynie głos doradczy”, w tym sensie, że jej propozycje muszą zostać zaaprobowane przez proboszcza, by mogły wejść w życie. Proboszcz powinien następnie poważnie rozważyć wskazania rady duszpasterskiej, zwłaszcza jeśli zostaną one wyrażone jednomyślnie, na drodze wspólnego rozeznania.
Aby posługa rady duszpasterskiej była skuteczna i owocna, należy unikać dwóch skrajności: z jednej strony – proboszcza, który ogranicza się jedynie do przedkładania radzie duszpasterskiej decyzji już podjętych lub bez należytego przekazania uprzedniej informacji albo gdy zwołuje ją rzadko i jedynie pro forma; z drugiej strony – rady, w której proboszcz jest tylko jednym z jej członków, de facto pozbawionym roli pasterza i przewodnika wspólnoty.
114. W końcu uważa się za właściwe, aby w miarę możliwości rada duszpasterska składała się głównie z tych, którzy ponoszą rzeczywistą odpowiedzialność za życie duszpasterskie parafii lub którzy są w niej konkretnie zaangażowani, aby zapobiec, by spotkania przekształciły się w wymianę abstrakcyjnych idei, które nie uwzględniają prawdziwego życia wspólnoty, z jej bogactwem i problemami
Statut Parafialnej Rady Duszpasterskiej
w Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej
I. Cel i zadania Rady
1. Parafialna Rada Duszpasterska jako instytucja stała w parafii jest organem doradczym proboszcza i tworzą ją – jeżeli są – duszpasterze, osoby życia konsekrowanego i wierni świeccy (parafianie).
2. Celem Parafialnej Rady Duszpasterskiej jest troska o właściwy rozwój życia religijnego w parafii (por. kan. 536 KPK, KK 31, KK 37, DK 9, DA 26, ChL 27, Instrukcja Nawrócenie duszpasterskiewspólnoty parafialnej w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła 108-114).
3. Realizując powyższe zadanie, Rada:
a) pomaga w organizacji kultu Bożego;
b) uczestniczy w realizacji programu duszpasterskiego w oparciu
o program ogólnopolski i diecezjalny;
c) pomaga w animowaniu działalności grup duszpasterskich;
d) proponuje nowe oraz wspiera istniejące inicjatywy duszpasterskie.
II. Skład Rady i sposób jej powoływania
4. Parafialną Radę Duszpasterską tworzą:
a) z urzędu: proboszcz jako przewodniczący Rady – jeżeli są – wikariusze, rektorzy kościołów nieparafialnych, przełożeni lub delegaci domów zakonnych działających na terenie parafii, osoby odpowiedzialne za kościoły filialne;
b) z wyboru: delegat katechetów, delegat akolitów i nadzwyczajnych szafarzy Komunii św. oraz delegaci parafialnych grup duszpasterskich. Wyboru delegata dokonują w swoim gronie również inne istotne parafialne grupy duszpasterskie, które wskazuje proboszcz;
c) z nominacji proboszcza: osoby odznaczające się właściwymi cechami
i umiejętnościami potrzebnymi dla rozwoju życia religijnego w parafii.
5. Wakujące miejsce w Radzie uzupełnia się przez nominację proboszcza po wcześniejszej konsultacji z pozostałymi członkami Rady.
6. Podczas pierwszego posiedzenia spośród członków Rady należy wybrać sekretarza Rady, który protokołuje przebieg obrad i odczytuje protokół na następnym posiedzeniu. Protokoły należy przechowywać w księdze protokołów spotkań Rady i przedstawić biskupowi podczas wizytacji kanonicznej parafii. Sekretarz Rady jest osobą właściwą do kontaktu z Wydziałem Duszpasterskim.
7. Rada powinna odzwierciedlać przekrój społeczny i wiekowy parafii.
8. Liczba członków Rady powinna być dostosowana do wielkości parafii (minimum 5 osób).
9. W skład Rady nie mogą wchodzić osoby obłożone karami kościelnymi.
10. Przed objęciem funkcji członkowie Rady składają podczas niedzielnej Mszy św. przyrzeczenie, którego treść stanowi załącznik do statutu.
11. Postępowanie członka Rady budzące publiczne zgorszenie, jak również trzykrotna nieusprawiedliwiona nieobecność na zebraniach Rady, daje podstawę do pozbawienia członkostwa w Radzie. Decyzję o usunięciu podejmuje proboszcz po uprzedniej konsultacji z Radą. Członkostwo traci się także na skutek rezygnacji lub opuszczenia parafii.
12. W ciągu jednego miesiąca od powołania każdorazowego składu Rady lub poszczególnych członków proboszcz przedstawia na piśmie skład Rady Biskupowi Koszalińsko-Kołobrzeskiemu.
III. Kadencja i sposób działania Rady
13. Kadencja Rady trwa 3 lata. Po upływie kadencji wskazana jest przynajmniej częściowa zmiana składu.
14. Z chwilą wakansu na urzędzie proboszcza działalność Rady ustaje. Najpóźniej po upływie 6 miesięcy od kanonicznego objęcia parafii proboszcz ma obowiązek powołać do życia nową Radę albo potwierdzić jej dotychczasowy skład.
15. Zebrania Rady zwołuje proboszcz. On też ustala porządek obrad oraz im przewodniczy. W szczególnych przypadkach proboszcz może ustanowić spośród członków Rady swojego delegata, zlecając mu przewodniczenie obradom.
16. Porządek zebrania winien być wcześniej podany do wiadomości członkom Rady. Należy w nich umieścić „wolne głosy” oraz możliwość zgłoszenia spraw do podjęcia na następnym posiedzeniu Rady. Należy także ustalić termin następnego zebrania.
17. Wskazane jest, aby posiedzenia Rady odbywały się przynajmniej raz na kwartał. Gdy jest to konieczne, należy zwoływać ją częściej.
18. Ważniejsze duszpasterskie ustalenia Rady winny być podawane do wiadomości całej społeczności parafialnej.
19. Ewentualne sprawy sporne między Radą duszpasterską a proboszczem rozstrzyga dziekan dekanatu.
20. Instancją odwoławczą i ostateczną dla działania Rady jest Wydział Duszpasterski Kurii Biskupiej.
21. Wydział Duszpasterski organizuje spotkania formacyjno-szkoleniowe w ciągu roku duszpasterskiego, w których przedstawiciel Rady bierze obowiązkowy udział.
22. Sprawy materialno-gospodarcze należą do kompetencji Parafialnych Rad Ekonomicznych.
IV. Przepisy końcowe
23. Z chwilą ustanowienia powyższego Statutu przestają funkcjonować regulacje zawarte w Statucie Parafialnej Rady Duszpasterskiej w Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej z dnia 1.10.2001 roku (KKWD 10-12/01).
24. Wszelkie zmiany w Statucie, a także jego zniesienie, mogą być dokonane jedynie przez Biskupa Koszalińsko-Kołobrzeskiego.
25. Niniejszy Statut wchodzi w życie z dniem 22.05.2023 roku na okres próbny 3 lat.
Rota przyrzeczenia
„Ja N.N. przyrzekam Bogu Wszechmogącemu w Trójcy Świętej Jedynemu, że powierzoną mi funkcję członka Parafialnej Rady Duszpasterskiej będę wypełniał(a) sumiennie i rzetelnie oraz zgodnie z przepisami prawa. W poczuciu odpowiedzialności za Kościół przyrzekam, że będę wspomagał(a) proboszcza w realizacji duszpasterskiej misji parafii. Tak mi dopomóż Bóg oraz ta Święta Ewangelia”.